Ảnh: Bản Ngàm Pốc, xã Yên Thắng, huyện Lang Chánh đang vào mùa thu hoạch lúa

Mục tiêu chung của Chương trình là tạo chuyển biến mạnh mẽ về tư duy, nếp nghĩ, cách làm, xóa bỏ tư tưởng trông chờ, ỷ lại, phát huy tinh thần tự lực, tự cường, chủ động, sáng tạo của cán bộ, đảng viên và Nhân dân các dân tộc ở khu vực miền núi. Khai thác và phát huy hiệu quả, tiềm năng, lợi thế trong khu vực; tranh thủ tối đa các nguồn lực từ bên ngoài để đẩy mạnh phát triển kinh tế, thu hẹp khoảng cách về mức sống của người dân so với miền xuôi, giảm dần địa bàn thuộc diện đặc biệt khó khăn. Quy hoạch sắp xếp ổn định dân cư; xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, liên vùng, kết nối với các vùng trong tỉnh và ngoài tỉnh. Phát triển toàn diện giáo dục - đào tạo, y tế, văn hóa; từng bước xóa bỏ phong tục tập quán lạc hậu; giữ gìn phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của các dân tộc, bảo đảm an sinh xã hội. bảo đảm quốc phòng – an ninh, bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới quốc gia. Xây dựng Đảng và hệ thống chính trị vững mạnh; nâng cao chất lượng cán bộ, công chức, viên chức; củng cố và tăng cường khối đại đoàn kết các dân tộc, nâng cao niềm tin của đồng bào đối Đảng và Nhà nước.

Chương trình đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2025 nâng mức thu nhập bình quân đầu người ở khu vực miền núi gấp 2 lần trở lên so với năm 2020; tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 60% trờ lên; tỷ lệ hộ nghèo  giảm bình quân khoảng 2,67%/ năm trở lên, trong đó tỷ lệ hộ nghèo đồng bào dân tộc thiểu số giảm 3%/năm trở lên …

Để triển khai tổ chức thực hiện Chương trình ngày 14/12/2021 UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 278/KH-UBND, trong đó giao nhiệm vụ cụ thể cho các sở, ban, ngành, các huyện; đồng thời yêu cầu các sở, ban, ngành, UBND các huyện miền núi căn cứ nhiệm vụ, giải pháp trong Chương trình để xây dựng Kế hoạch của địa phương, đơn vị mình nhằm tổ chức thực hiện, đảm bảo đạt được các mục tiêu đề ra đến năm 2025.

Ảnh: Bản Vịn, xã Bát Mọt, huyện Thường Xuân

Sau hơn 2 năm triển khai thực hiện (2021- 2023) với sự lãnh đạo kịp thời, sát sao của Tỉnh ủy, sự chỉ đạo quyết liệt, linh hoạt của UBND tỉnh, Chủ tịch UBND tỉnh; sự nỗ lực của các cấp, các ngành và Nhân dân các dân tộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, mặc dù thực hiện Chương trình trong bối cảnh còn gặp nhiều khó khăn, thách thức, nhưng đến nay đã có 12/28 chỉ tiêu đề ra đạt và vượt mức (bằng 43%), tình hình kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tiếp tục chuyển biến tích cực; đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào ổn định và từng bước được cải thiện; kết cấu hạ tầng tiếp tục được tăng cường; công tác giáo dục, y tế ở vùng DTTS có nhiều tiến bộ; giá trị văn hóa dân tộc tiếp tục được quan tâm bảo tồn và phát huy; công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật trong vùng DTTS&MN có chuyển biến tích cực; hệ thống chính trị được xây dựng, củng cố và ngày càng phát triển; trật tự an toàn xã hội, an ninh - quốc phòng được giữ vững.

Đến nay, thu nhập bình quân đầu người khu vực miền núi đạt 38,12 triệu đồng (năm 2022); tỷ lệ hộ nghèo các huyện miền núi giảm từ 19,9% xuống còn 15,19% (giảm 4,81 %, theo chuẩn nghèo giai đoạn 2022 - 2025); tỷ lệ hộ cận nghèo giảm từ 21% xuống còn 17,07% (giảm 3,93%); tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm từ 27,23% xuống còn 19,86% (giảm 7,37%); tỷ lệ trường lớp học được xây dựng kiên cố đạt 100%; tỷ lệ trạm y tế xã được xây dựng kiên cố đạt 89,7%; tỷ lệ xã đạt tiêu chí quốc gia về y tế đạt 93,1%; tỷ lệ số trạm y tế có bác sĩ đạt 91,4%; tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số tham gia bảo hiểm y tế đạt 74%; tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 56,2%; tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh đạt 93,6%; tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số được xem truyền hình và nghe đài phát thanh đạt 100%...

Vai trò, trách nhiệm của các sở, ban, ngành, MTTQ, đoàn thể, cơ quan cấp tỉnh và các huyện, thị xã, thành phố miền xuôi đối với sự phát triển của các huyện ở khu vực miền núi của tỉnh được quan tâm đúng mức, các đơn vị đã chủ động phối hợp với các huyện miền núi xây dựng chương trình phối hợp, hợp tác và tổ chức ký kết hỗ trợ, giúp đỡ các huyện miền núi về vật chất, tinh thần giúp các huyện miền núi phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững.

Tuy nhiên, so với mục tiêu kế hoạch đề ra đến nay còn 16/28 chỉ tiêu chưa đạt, trong đó có 04 chỉ tiêu đạt thấp và khó khả năng đạt kế hoạch, đó là: (1) Thu nhập bình quân đầu người khu vực miền núi; (2) tỷ lệ xã đạt tiêu chí quốc gia về y tế; (3) tỷ lệ đồng bào dân tộc tham gia bảo hiểm y tế; (4) tỷ lệ trường THPT đạt chuẩn quốc gia về giáo dục.

Dự báo khả năng thực hiện các chỉ tiêu và khối lượng công việc cần thực hiện giai đoạn 2024 – 2025 đó là: (1) Duy trì và phấn đấu nâng cao 12 chỉ tiêu đã đạt so với mục tiêu của Chương trình; (2) Phấn đấu hoàn thành 16 chỉ tiêu chưa đạt kế hoạch của Chương trình.

Để Chương trình phát triển kinh tế- xã hội khu vực miền núi tỉnh Thanh Hóa, giai đoạn 2021-2025 hoàn thành được các mục tiêu và chỉ tiêu đã đề ra vào năm 2025, trên cơ sở kết quả đạt được và những khó khăn, tồn tại hạn chế trong hơn 2 năm thực hiện Chương trình, UBND tỉnh đã giao Ban Dân tộc chủ trì, phối hợp với Văn phòng UBND tỉnh và các đơn vị, địa phương có liên quan, kịp thời tổng hợp, rà soát những nội dung, đơn vị, địa phương chưa triển khai thực hiện đạt các mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ theo Kế hoạch số 278/KH-UBND ngày 14/12/2021 của UBND tỉnh triển khai Chương trình phát triển kinh tế- xã hội khu vực miền núi tỉnh Thanh Hóa; đồng thời yêu cầu các đơn vị đề xuất cụ thể nguồn kinh phí đảm bảo thực hiện các đề án, dự án của Chương trình giai đoạn 2021 – 2025.

Hy vọng, với tinh thần quyết tâm cao, nỗ lực lớn của các ngành, các cấp; sự chỉ đạo sát sao, quyết liệt, linh hoạt của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, Chủ tịch UBND tỉnh; sự đồng lòng vào cuộc của Nhân dân các dân tộc ở khu vực miền núi, Chương trình phát triển kinh tế- xã hội khu vực miền núi tỉnh Thanh Hóa, giai đoạn 2021-2025 sẽ hoàn thành đúng tiến độ đạt được các mục tiêu và chỉ tiêu đã đề ra vào năm 2025, góp phần làm thay đổi toàn diện bộ mặt nông thôn vùng miền núi của tỉnh./.